Vandaag las ik een prachtig stuk over herstelrecht, geschreven door Ivo Mijland. Ik was blij om te kunnen reageren op zijn verhaal dat wij als HB afdeling ook werken met dit principe.
Op de PA leer je dat je als leerkracht duidelijk en consequent moet zijn. Als beginnende leerkracht is het nog niet altijd duidelijk hoe je daar vorm aan moet geven en welke manier goed bij je past. Ik heb op de PA geen onderwijs gehad in herstellend opereren met mijn leerlingen. Als ik dat daar al had geleerd, had ik meteen met iets aan de slag kunnen gaan waar ik als persoon en als leerkracht volledig achter sta.
Het werkt namelijk!
Dit is mijn ervaring met herstelrecht in de klas...
Wanneer je het schooljaar start, ga je samen met je leerlingen spreken over je verwachtingen van dit schooljaar. Niet alleen die van jou als leerkracht, maar ook zeker die van de leerlingen. Wat wil je leren, welke doelen ga je stellen en hoe hoop je die te kunnen gaan behalen?
En dan de belangrijkste vraag...wat heb jij nodig van jezelf, je klas en je leerkracht om dat te kunnen bereiken? Aan de hand daarvan stel ik altijd samen met de groep de klassenregels op.
Je hebt er als leerkracht altijd al een paar in je hoofd en verrassend genoeg komen die vaak wel ter spraken; we gaan respectvol met elkaar op, we doen altijd ons uiterste best, we zorgen ervoor dat iedereen veilig is en zich veilig voelt, we zorgen dat iedereen rustig kan werken, enzovoorts.
Wanneer de regels opgesteld zijn en ondertekend door de gehele groep, "high-fiven" we elkaar en roepen vrolijk: "Wij vormen samen deze groep en gaan er een fantastische jaar van maken!"
De regels worden duidelijk zichtbaar in de klas opgehangen.
De regels worden duidelijk zichtbaar in de klas opgehangen.
We ondernemen groepsvormende activiteiten en bouwen structureel aan onze groep en proberen er een hechte club van te maken (al mogen binnen een groep prima sub-groepjes bestaan en ontstaan).
Iedereen hoort erbij, maakt deel uit van deze fijne groep en draagt hieraan bij met een variatie aan talenten die binnen de groep ingezet kunnen worden.
In de weken die volgen verkennen we als klas de talenten van de groep en hangen ook deze duidelijk zichtbaar op in de klas.
Vervolgens moet er natuurlijk ook gesproken worden over de consequenties van het breken van de groepsregels.
Wat nu als iemand zich hier niet aan houdt? Iedereen hoort bij de groep, maar wat als iemand een ander niet respecteert of ervoor zorgt dat het even niet veilig is in de klas of op het schoolplein?
Bij ons is de afspraak dat als een kind ervoor kiest zich niet aan de regels te houden, deze zichzelf buiten de groep plaats en tijdelijk niet bij de groep hoort. Je bent zelf verantwoordelijk voor het naleven van de regels en houd je je er niet aan, dan kies je daar zelf voor en schaad je het vertrouwen van de klasgenoten en je leerkracht.
Op zo'n moment gaat de betreffende leerling ook echt even uit de klas. Hij hoort op dat moment niet bij de groep.
Maar elk kind heeft vervolgens ook het RECHT om zijn fouten te herstellen. De tijd die het buiten de klas doorbrengt is om weer even tot zichzelf te komen en na te denken over de actie en de gevolgen daarvan. Is er één kind de dupe geworden van het negatieve gedrag, dan moet er een herstellende actie plaatsvinden richting dit kind. Maar soms is er een grotere groep of zelfs de gehele klas er de dupe van en zal de leerling wat uitgebreider zijn excuses moeten maken.
Er is een prachtige poster te vinden op internet waarop staat:
Volgens de herstelrechtkaartjes (ECHO/J. Ruigrok) spreken wij conflicten uit. Wat is er gebeurd, hoe voelde jij je toen, wie heeft er nog meer last van gehad, enz. De laatste vraag is altijd "hoe kan het weer goedgemaakt worden?"
Vaak hebben kinderen daar zelf een prachtige oplossing voor.
Enkele voorbeelden uit mijn groep;
-hulp aan de klas tijdens bepaalde lessen waar het kind dat zich buiten de groep heeft geplaatst heel goed in is
-een mooi schilderij maken voor de klas
-een stuk spelen op de piano voor de klas
-iets nieuws kopen voor een kind waarvan iets stuk gemaakt is
-samen een spelletje spelen in de pauze om het goed te maken
...en zo zijn er nog veel meer mooie oplossingen te bedenken.
Dat kunnen de kinderen overigens heel goed zelf!
Dat kunnen de kinderen overigens heel goed zelf!
Elk kind kan een keer buiten de boot vallen. Het heeft een keer z'n dag niet, er speelt iets in het gezin of noem maar iets. Dat geeft een kind nooit het recht om de regels te breken! Maar elk kind heeft wel het recht om dit vervolgens weer te herstellen. Daarmee laat het zien dat het bereid is zijn fouten toe te geven en het weer goed te maken en erin te investeren het vertrouwen van zijn klasgenoten (en leerkracht) terug te winnen.
Herstelrecht...bouwen aan eenheid, vertrouwen en een veilig klimaat binnen je groep. Het werkt echt!
