donderdag 27 december 2018

Executieve functies – Route 4: Volgehouden aandacht

Route 4: Volgehouden aandacht
“Jouw gaspedaal – Om goed vooruit te komen, is het van belang dat je op het juiste moment gas geeft en op het juiste moment het gas kan loslaten. Dit betekent dat je altijd goed geconcentreerd moet zijn en dat valt nog niet mee!” (van Dasler, 2017)

Volgehouden aandacht is het vermogen om ondanks afleiding, vermoeidheid of verveling je te kunnen blijven richten op een taak. Hoe gemakkelijk is het om even af te dwalen, even voor je uit te staren en je mee te laten varen op die oneindige stroom aan gedachten naar mooie oorden, vette games en andere fijne plekken in de geest.

In de methode Route 11 wordt de hoeveelheid aandacht die je hebt vergeleken met een benzinetank. In onze “tank” zit voor maar ongeveer 45 minuten brandstof.
Om je klas dus bij de les te houden, is het verstandig elke drie kwartier even een oefening te doen met de klas, ze een frisse neus te laten halen of een andere korte activiteit in te zetten.
Op bepaalde Finse scholen gaan de kinderen zelfs elke 45 minuten een kwartier naar buiten!

Ervaringen uit de praktijk
Kinderen houden vaak wel van wedstrijdelementen, zelfs als het een wedstrijdje met zichzelf is. Hier kun je gericht gebruik van maken wanneer een kind het lastig vindt om zich te focussen op het werk. 
Een aantal jaren geleden kreeg ik een leerling in de klas dat al op een aantal scholen had gezeten en een flinke rugzak vol ellende met zich meezeulde. Hij was zo beschadigd dat ik bij hem een compleet nieuw plan van aanpak moest bedenken om zijn vertrouwen te winnen en te herstellen in het naar school gaan. Dit plan bestond uit eerst intensief één op één met hem aan het werk wanneer de klas zelfstandig aan het werk was. Veel aanmoediging, samen stappen zetten, heel veel complimenten en af en toe een grapje hebben ervoor gezorgd dat ik zijn vertrouwen won. Toen kwam het moment dat ook hij met een weektaak aan de slag moest. Ik had er alle vertrouwen in dat ik hem zoveel zou krijgen dat hij dit uiteindelijk zelfstandig zou kunnen. De eerste weken hebben we nog steeds samen aan de instructietafel doorgebracht. “Wat moet ik eerst doen, juf? En daarna?” Samen plannen maken, hem vragen wat hij zelf het fijnst vond, na het werk samen kijken of het hem was bevallen of dat hij toch liever een andere manier wilde proberen. Het werkte.

Maar er waren ook nog voldoende momenten dat hij niet tot werken kwam, dat spoken uit het verleden langskwamen om hem uit zijn concentratie te halen, zijn onzekerheid te voeden. Op die momenten begon hij hele gesprekken over van alles en nog wat. Of staarde hij minutenlang uit het raam.
Juist deze leerling was erg gevoelig voor beloning en daar heb ik vaak gebruik van gemaakt. Wanneer hij bezig was met een spellingles, dan keken we eerst samen op de klok en spraken we af hoe lang hij dacht nodig te hebben voor een bepaalde les. Het lukte hem altijd het ver voor die tijd af te hebben en het compliment, de krul in zijn schrift en de high fivedie daarop volgde waren voor hem de beloning die hij nodig had om de volgende stap te kunnen zetten. Af en toe liet ik hem een rondje over het schoolplein rennen om zijn energie kwijt te kunnen en de frisse buitenlucht op te snuiven waar hij zo van houdt. 

Inmiddels is hij zover dat er niet veel meer voor nodig is om hem aan het werk te krijgen. Het is en blijft een dromer, maar met de juiste bewoording, af en toe een grapje en vrijheid binnen bepaalde kaders gaat hij nu als een speer!

Materiaal om mee te oefenen
Het leren volhouden van je aandacht is van groot belang. Trucjes die kunnen helpen om kinderen geconcentreerd te houden en aandachtig bezig te laten zijn met hun taak zijn onder anderen onzichtbare bewegingen (even wiebelen met de benen, je voeten stevig in de grond drukken, je vingertoppen een minuut lang op de tafel drukken, enz), maar ook de kinderen leren hoe ze hun taak in kleinere stukken kunnen verdelen. Na elk spellinglesje even een minuutje om je heen koekeloeren. Daarna verder met de volgende les. Na een rijtje sommen even doedelen in je tekenschrift…en weer door!

Je aandacht stevig focussen kun je ook oefenen door een foto van bijvoorbeeld een fiets op het bord te projecteren en de kinderen 2 minuten de tijd te geven om zoveel mogelijk details te tekenen van deze fiets. Wanneer ze zich laten afleiden, verliezen ze tijd en wordt de kans dat er een gedetailleerde tekening van een fiets op papier komt steeds kleiner. De tekening kan als herinnering een tijdje op tafel blijven liggen. Zo worden de kinderen er steeds aan herinnerd dat ze op dat moment in staat zijn geweest om hun aandacht te focussen.

Ook een leuke en nuttige oefening is die van het Woord op het Bord. Eens in de zoveel tijd schrijf ik een woord op het bord waaruit zoveel mogelijk andere woorden gemaakt moeten worden. Je mag alleen de letters gebruiken die er in het woord zitten.
Onlangs deed ik deze oefening met een korter woord en met maar één minuut aan tijd. De bedoeling was om uit het woord, binnen 60 seconden zoveel mogelijk woorden op te schrijven. Dat is een heuse klaar voor de start in combinatie met full focus.



Daarnaast is het van belang om gedurende de dag kinderen gericht complimenten te geven voor het meteen starten met hun werk of het geconcentreerd aan het werk zijn. Kinderen die nog dralen kun je op een positieve manier aanspreken ook aan het werk te gaan. Zo weten ze dat ze gezien worden en voelen ze zich serieus genomen.

Tenslotte is ook voor het oefenen van deze executieve functie weer een handig filmpje van Rechill. De oefeningen uit deze serie van Akwasi kunnen heel gemakkelijk tussendoor ingezet worden en nemen niet veel tijd in beslag, terwijl het ervoor zorgt dat kinderen zich weer beter kunnen richten op hun taken. Klik HIER voor het filmpje.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten