Zonder methode, onderwijs op maat

Elke leerkracht weet het; elke klas is anders. In elke klas hangt een andere dynamiek. Sterker nog, ik durf zelfs te beweren dat de dynamiek in één en dezelfde klas zelfs per maand of twee maanden kan verschillen. Eerst is daar de periode van groepvorming, dan de periode van pikorde bepalen, dan komt de periode met al die feestdagen waardoor de rust danig verstoord raakt (maar wel gezellig!), vervolgens de periode na de kerstvakantie waarin het lijkt alsof de klas eindelijk gesetteld is en tenslotte de periode waarin er een soort van afscheid genomen wordt.

Ik hou ervan. Elke periode brengt iets moois met zich mee. 

Vanwaar dit intro? 

Als je mij vraagt waar een vakbekwaam leerkracht aan moet voldoen, dan is dat het aanvoelen van de dynamiek van een klas. Die dynamiek vertelt je namelijk heel veel. Niet alleen hoe de sfeer is, maar ook wat de kinderen nodig hebben. 

In mijn klas werk ik enkel met methodes voor rekenen, taal en spelling. Voor alle andere vakken ontwerp ik zelf de lesstof of zoek ik naar lessen die aansluiten bij wat er op dat moment nodig is voor de groep.

Onder andere geschiedenis, aardrijkskunde, beeldende vorming, filosofie, biologie, onderzoeksvaardigheden, schrijven, stellen en science worden bij ons aangeboden binnen de thema's die ik binnen mijn HB-klas behandelen. Hiervoor maak ik geen gebruik van bestaande methodes, maar ontwerp ik de lessen zelf. Dit zorgt ervoor dat je als leerkracht stevig aan de bak moet en behoorlijk wat uren draait om goede, op maat gemaakte lessen aan je klas kunt aanbieden. Opdrachten met duidelijke kaders waarbinnen nog voldoende ruimte is voor ieder kind om op zijn/haar eigen niveau te kunnen werken en zichzelf daarbij ook voldoende uit te dagen en stappen buiten de comfort zone te zetten.

De opdrachten moeten top-down aangeboden worden, vanuit het grote geheel bekeken. Dus wanneer je bijvoorbeeld over het universum gaat werken, dan begin je niet bij de aarde, maar bij de oerknal en werk je stap voor stap toe naar hoe die aarde is ontstaan vanuit deze oerknal. 

Doelstellingen zijn hierbij van groot belang. Met de ervaring die ik heb als leerkracht ben ik inmiddels in staat ervoor te zorgen dat, met de lessen die ik ontwerp, alle kerndoelen behaald worden.
Daarnaast is het niet alleen van belang dat ik als leerkracht in de gaten houd of alle doelen behaald worden, de leerlingen moeten ook weten welke doelen behandeld worden. Als onze HB'ers niet weten waarom ze iets moeten leren of waarom iets van belang is om te weten, zullen ze niet of nauwelijks gemotiveerd zijn om eraan te beginnen. 
De doelen hangen daarom bij mij in de klas duidelijk zichtbaar voor de leerlingen en worden bij de start van een thema duidelijk besproken.

Een belangrijk hulpmiddel voor het ontwikkelen van goede lessen is de taxonomie van Bloom. Wie kent het niet?

Hogere orde denkvragen prikkelen de hersenen van de leerlingen en brengt ze stap voor stap verder in hun ontwikkeling.

Het heeft geen zin een vraag te stellen waarop het antwoord te vinden is op google. Een goede vraag stelt kinderen in staat dieper na te denken en subvragen te stellen om te komen tot een mogelijk antwoord. 

Daarnaast zul je als leerkracht klaar moeten staan om de ontwikkeling te volgen en te bepalen of een leerling daadwerkelijk stappen buiten zijn/haar comfort zone heeft gezet of dat er nog een helpende hand nodig is voor het bereiken van die stap.

Samen onderweg, samen ontwikkelen, want ook ik als leerkracht leer elke dag opnieuw, dankzij mijn leerlingen, of mijn lessen inhoudelijk sterk genoeg zijn.

Daarmee is het overigens niet gezegd dat de les die in die ene klas in dat ene jaar enorm aansloeg, ook bij die andere klas een paar jaar later aan zal slaan. 

En dat is wat ik bedoel...observeer je klas, voel de dynamiek en die zal je vertellen wat er nodig is voor deze groep en deze individuele kinderen om een volgende stap in hun ontwikkeling te maken.

Van kennis naar kunde...zonder vaste lessen uit een methode. Als leerkracht uit je hangmat en soms ook enorm uit je comfort zone om jouw leerlingen te bieden waar ze recht op hebben; onderwijs op maat.